Gençler bir el atalım…

Eskiden daha fazla karşılaştığımız bir durumdu. Aküsü bitmiş, veya yolda kalmış bir araba belirir, sahibi arabadan çıkarak gençler bir el atalım derdi. Sanki o anı bekleyen birçok kişi hızlıca yardıma koşardı. El birliği ile vatandaşın sorunu hızlıca çözülürdü.

Tayvan’daki kitlesel fonlama ekosistemini başarıya götüren ana unsur, hiç kuşkusuzki olaya herkesin “”el atması”.

Tayvan kitlesel fonlama açısından sadece Asya’da değil, dünyada da en ön sıralarda olan bir ülke. Kişi başında düşen destek miktarı açısından birinciliği göğüslediği ifade ediliyor. Tayvan’ın 2019 yılı kitlesel fonlama karnesi şu şekilde:

•Desteklenen proje sayısı: 900

•Toplanan destek miktarı: 55 milyon Amerikan Doları

•Destekleyen kişi sayısı: 660 bin (ülke nüfusunun 23 milyon olduğunu unutmayalım)

•2018 yılında göre iki kat artış görüldü

Görüldüğü üzere, kitlesel fonlama Tayvan’da her kesim tarafından benimsenmiş ve iyi bir noktaya evrilmiş.

Eğer bir başarıdan söz edilecekse, bunu doğuran birçok unsur olduğu aşikar. Tabiri caiz ise, yeşermiş, dallanıp budaklanmış bir fidandan bahsediyorsak, ortamın yağışı, nemi, gübresi, suyu, arısı, kuşu gibi birçok faktörü hesaba katmak gerekiyor. İşte bu şekildeki bir yaklaşıma ekosistem yaklaşımı diyoruz.

Bu yazıda ise Tayvan’daki kitlesel fonlama ekosistemindeki oyuncuları daha yakından tanımaya çalışacağız. Tayvan örneği, tabiri caizse kitlesel fonlamanın Mercedes’i. O yüzden bu aracı hızlı, konforlu ve güvenli yapan unsurları teker teker ele almamız gerekiyor. Cevabını aradığımız çok soru var:

• İnsanlar neden bu platformlara giderek projelere veya ürünlere para veriyor?
• Nasıl haberdar oluyorlar?
• Ne tür projeler veya kampanyalar destekleniyor?
• Başarı oranları neler?
• Güven sorununun üstesinden nasıl geliyorlar?
• Kitlesel fonlama ekosisteminin oyuncuları kimler?
• Proje sahipleri kimler, yani fon arayışında olan girişimler hangileri, nasıl bu aşamaya geliyorlar?
• Kitlesel fonlama platformlarının farklı türleri var mı?
• Kültürün tüm bunlardaki payı ne?

Evet, görüldüğü üzere sağlıklı işleyen bir kitlesel fonlama sistemini inceleyebilmek için birçok soruyu cevaplamamız gerekiyor.

Bu soruların cevaplarını bulmak için farklı yöntemler izliyorum. Bunlardan bazıları şunlar: bu konuda yazılmış makaleleri okumak ve Tayvan Ulusal Kütüphanesi’ndeki tez arşivini taramak (birçoğuna online ulaşılamıyor), kitlesel fonlama platformu kurucuları ile mülakat, ekosistemdeki diğer kurumlar veya oluşumlar ile temas (örneğin kuluçka ve girişimcilik merkezleri), ortalama kullanıcılar ile görüşme ve konu hakkında bilgi sahibi akademisyenler veya uzmanlar ile derin mülakatlar.

Tayvan’daki kitlesel fonlama ekosistemini oluşturan birçok oyuncu var. Yani ortama nemini, suyunu, toprağını, gübresini veren birçok oyuncu. İlk olarak bu oyuncuları ve icra ettikleri vazifeleri ele alalım. Daha sonra sırasıyla yukarıdaki sorulara cevap vermeye çalışalım.